Navarro-Valls: Gjon Pali II e dinte se Muri i Berlinit do të binte
Kësaj së diele, e gjitha bota kremton 25-vjetorin e rënies së Murit të Berlinit, ngjarje,
që e ndau më dysh historinë bashkohore. Sipas gjykimit pothuaj të njëzëshëm të historianëve,
Gjon Pali II ishte ndër ata, që më shumë se të tjerët, kontribuoi për ta hedhur poshtë
perden e hekurt, e cila mori me vete në humbëtirë edhe “perandorinë” sovjetike. Por
si e përjetoi Karol Wojtyla 9 nëntorin e vitit 1989? Intervistuam ish-drejtorin e
Sallës së Shtypit të Vatikanit, Joaquin Navarro-Valls. Ja ç’na tha: Kur kthehemi
pas me kujtesë, ndoshta, e kapim edhe më mirë përmasën e jashtëzakonshme të asaj ngjarjeje:
një përmasë, që nuk është kryesisht politike, por njerëzore. Aspekti tjetër, për t’u
nënvizuar – që natyrisht, e bën atë ngjarje, historike nga të gjitha këndvështrimet,
por edhe befasuese – është se ai ndryshim gjigant, i përfaqësuar nga rënia e Murit
të Berlinit, u bë pa gjakderdhje. Si reagoi shën Gjon Pali II gjatë kësaj ngjarjeje
epokale? A kujtoni ç’ndodhi para mbrëmjes së 9 nëntorit 1989? Çuditërisht, ai
gati-gati e priste. Kjo mundësi hynte plotësisht në mënyrën e tij të mendimit e për
të ngjarja gati nuk përbënte lajm. Natyrisht, elementi i befasisë aty, ishte data…
Por, në të gjitha ato vite, që kanë qenë 10 – që nga viti 1979, datë e udhëtimit të
tij të parë në Poloni, e deri në vitin 1989, pra 10 vjet – ai vazhdoi të shkojë në
Poloni, vazhdoi me mesazhin e tij… Ishte punë e jashtëzakonshme, madje, do të thosha
se pati bërë një kryevepër të jashtëzakonshme gjatë atyre viteve. Edhe kur
askush nuk shpresonte më, Karol Wojtyla besonte vendosmërisht në rënien e Murit të
Berlinit e në fundin e perandorisë sovjetike… Më duket se po, madje, jam i bindur
për këtë! Ai pati thënë që në fillim, menjëherë pas udhëtimit të parë në Poloni, në
vitin 1979, se gabimi më i madh, gabimi themelor i socializmit real ishte antropologjik.
Kjo i befasoi edhe kancelaritë evropiane dhe amerikane. Ai e kuptonte fort mirë se
gabimi bazë i këtij socializmi real ishte me natyrë antropologjike: këndvështrimi
i gabuar mbi njeriun. Ai njeri i ri, që komunizmi dëshironte ta rikrijonte, që të
funksiononte shoqëria e imagjinuar nga komunistët, ishte një mit, një gabim i madh.
Prandaj, Papa e priste këtë ndryshim e prandaj, vazhdonte ta përsëriste mesazhin e
tij për 10 vjet me radhë, derisa u kuptua mirë nga gjithë Evropa Qendrore e Lindore. Mikhail
Gorbaciov pohon se pa Gjon Palin II nuk mund të kuptohet ç’ndodhi në Evropën e atyre
viteve e sidomos, në vitin 1989… Kam pasur rast të flas disa herë me Mikhail
Gorbaciov. Herën e parë, në vitin 1988. Në vitin 1989 i pati shkruar një letër të
gjatë Gjon Palit II, të cilën, natyrisht, e kam lexuar. Në atë letër, një nga gjërat
më të habitshme për mua ishte fakti se ai citonte shpesh e fjalë për fjalë ato, që
quhen ‘enciklikat shoqërore’ të Gjon Palit II. S’ka dyshim se aty pati gjetur pika
fyrmëzimi për ndryshimet që propozoi. I pati gjetur në çka shkruante e thoshte Gjon
Pali II. Pohimi i tij se pa punën, praninë e fjalët e Gjon Palit II nuk mund të kuptohet
ç’ndodhi në Evropë, jo vetëm është i sinqertë, por është edhe e vërtetë historike. Në
fjalimin mallëngjyes në Portën e Brandenburgut, në vitin 1996, shën Gjon Pali II theksoi
me forcë se njeriu është krijuar i lirë nga Zoti. E përsëriti këtë disa herë. Ky është
mesazhi më i fuqishëm, që mbetet? Në një farë mënyre, po. Por, duhet të kujtojmë
edhe se Gjon Pali II, i cili e përdorte shpesh fjalën “liri”, e shoqëronte gjithnjë
me konceptin e së vërtetës. Nëse njeriu mund të jetë i lirë e të vendosë, kjo ndodh
sepse mund të njohë të vërtetën e për rrjedhojë, është njohja e së vërtetës, që i
jep më pas mundësinë të vendosë e të veprojë. Në kuadrin e socializmit real, kjo ishte
diçka krejtësisht e re, sepse komunizmi ishte perandoria e mashtrimit të organizuar.
Këtu qëndronte puna, të pretendohej njohja e së vërtetës. E kjo, të lidhej ngushtë
me konceptin e lirisë.