Imzot Frano Illia, kryeipeshkvi i parë i Shkodrës pas-komunizmit, në përvjetorin
e vdekjes
Duke shfletuar kalendarin historik, sot me 22 tetor, kujtojmë përvjetorin e vdekjes
së Imzot Frano Illisë, kryeipeshkvit Metropolit të Shkodrës në vitet 1993- 1997,njeri i dialogut, i paqes dhe i harmonisë. Imzot Frano Illia lindi
në fshatin Juban, pranë Shkodrës më 21 shkurt 1918. U shugurua meshtar më 18 dhjetor
1943. Shërbeu në Tiranë, Shkodër, Milot e rrethina. Më 1967 u arrestua, ndërsa më
25 prill 1968 u dënua me vdekje. Datë e shënuar në jetën e tij është 25 prilli i vitit
1993, sepse pikërisht 25 vjet pas këtij dënimi, shndërruar në burgim të përjetshëm,
do të shugurohej ipeshkëv nga dora e vetë Papës Gjon Pali II gjatë vizitës së paharrueshme
e historike në Shqipëri.. Imzot Frano Illia u bë kështu kryeipeshkvi i parë metropolit
i pas-diktaturës në Shkodër. Fitoi edhe titullin Profesor për punën e tij të palodhur
në mbledhjen dhe kodifikimin e Kanunit të Skëndërbeut, vepër që pa dritën e shtypit
shumë vjet pasi ishte përgatitur për botim. Po ai mbeti gjithnjë meshtari i thjeshtë,
dom Franoja, njeriu që ia kushtoi gjithë jetën altarit e kulturës kombëtare, Fesë
e Atdheut. Kërkonte me këmbëngulje nga katolikët shenjtërimin e jetës e kultivimin
e kulturës. Shenjtërimit dhe kulturës i shërbeu gjithë jetën, duke punuar me kujdesin
e dashurinë më të madh misionin e tij meshtar, në njërën anë përherë besnik ndaj Ungjillit
të Krishtit e në anën tjetër duke mos e lëshuar kurrë penën nga dora. La kështu pas
një vepër që vijon t'i shërbejë kombit e popullit të vet, "Kanunin e Skandërbegut".
Sot, në përvjetorin e vdekjes së tij, kujtojmë se imzot Frano Illia, autor i
"Kanuni i Skandërbegut" ishte njeri i dialogut, i paqes dhe i harmonisë. La pas veti
edhe shembullin e punëtorit të palodhur të ekumenizmit, të meshtarit që bashkëpunoi
tërë jetën me vëllezërit e besimeve të tjera, për të mirën e përbashkët e në emër
të bashkimit kombëtar. Duke ecur në gjurmët e traditës kombëtare e të krishterë
ndër shqiptarë, Imzot Franoja jo vetëm që nuk hezitoi të fliste për vëllazëri të sinqertë
dhe ruajtjen e bashkëjetesës në Shkodër e Shqipëri, por edhe organizoi personalisht
mbrojtjen e ndërtesave të kultit të qytetit verior, duke ftuar përfaqësuesit e bashkësisë
islame të ruanin Kishat e duke nisur meshtarët e vet katolikë të mbronin Xhamitë e
Shkodrës. Ishte një ngjarje e veçantë në historinë e kombit shqiptar kjo, që u regjistrua
në analet e turbullirave të 1997-tës. Kryeipeshkvi Frano Illia jetoi me moton:
"Edhe sikur të më premtojnë njëqind jetë, asnjenën nuk e due tue mohue fenë".
Moto kjo që ruan ende sot vlerën e aktualitetit.Vdiq më 22 tetor 1997.