E diela XXII gjatë vitit

Rruga e kryqit

Leximi i parë na paraqet një pjesë nga “rrëfimet” e hidhura dhe të dhimbshme të Jeremisë në lidhje me kundërshtitë në të cilat has profeti gjatë ushtrimit të shërbesës së tij. Janë tekste karakteristike të Jeremisë, shumë të rëndësishme, sepse burojnë nga tradita letrare që trajton temën e profetit të përndjekur.

Shërbesë e trazuar

Shërbesa profetike nuk ka të bëjë me thirrjen për një jetë të qetë: ajo është e trazuar dhe trazuese. Jeremia dëshiron të shpëtojë nga kjo detyrë e papëlqyeshme, por fjala e Hyjit vlon brenda tij me një forcë të papërmbajtshme. Shpirti i tij është trualli i betejës ku përplasen fuqi të papajtueshme: Hyji, bota dhe kërkimi i vetvetes. Profetit i mbetet vetëm një mundësi: të pranojë forcën joshëse që ushtron ndaj tij Zoti i vet.
Qëndrimi i Jezusit është i ndryshëm. Për Jezusin vuajtja, mundimi dhe vdekja jo vetëm që nuk janë skandal, por janë, në një farë mënyre, rrjedhojë e gjendjes mëkatare të njeriut. Vdekja është ‘ora e tij’, që afrohet. Është e nevojshme që ai të shkojë në Jeruzalem dhe të vuajë shumë për shkak të pleqve dhe të kryepriftërinjve.
Ndër fjalët e Jezusit, vuajtja dhe vdekja nuk janë thjesht parashikimet e një fakti, të themeluara mbi rrethana të caktuara (mospranimi nga krerët e popullit), por diçka që “duhet” të ndodhë, një çast i posaçëm dhe përcaktues, i parashikuar më parë dhe i paralajmëruar nga profetët në shestimin shpëtimtar të Hyjit.
Me këto pohime Jezusi shkëputet krejtësisht nga konceptimet e zakonshme mesianike të kohës së vet, siç i njihnin edhe nxënësit e tij. Ai nuk është një mesi politik, as një profet i thjeshtë, por ai që është dërguar për të dhënë jetën e vet.
Mënyra si reagon Pjetri përballë kësaj zbulese të Jezusit është shqetësuese: ai që, nën ndikimin e Atit qiellor, kishte kumtuar misionin mesianik të bijësisë hyjnore të Krishtit, tani, me një mungesë koherence krejtësisht njerëzore, e përjashton me vendosmëri figurën e mesisë së vuajtur, të shërbëtorit të kryqëzuar.

Udha e vetme për realizimin e njeriut

Vetëmohimi dhe vuajtja nuk shihen në Ungjill as si një nevojë ndaj së cilës duhet të dorëzohemi, as si një vetëflijim heroik deri në vdekje. Vuajtja dhe vetëmohimi nxjerrin në dritë vlerën e lartë të qenies njerëzore.
Fjalët e Jezusit na paraqesin dy mënyra të ndryshme të konceptimit të jetës: arsyetimin sipas “mishit e gjakut” dhe vështrimin e gjërave me sytë e Hyjit. Dikush e pret shpëtimin falë sukseseve tokësore, nga gjërat e kësaj bote, duke “fituar botën mbarë”, prandaj e ndërton jetën dhe veprimtaritë në këtë drejtim; dikush tjetër e pret shpëtimin nga Hyji dhe lëshohet krejtësisht në duart e tij, duke jetuar me besnikëri fjalën dhe thirrjen e Hyjit, edhe nëse, sipas pikëpamjes së botës, “e humb jetën e vet” dhe shkon drejt dështimit dhe mossuksesit. Këto dy mendësi nuk i ndajnë njerëzit në dy kampe kundërshtare. Ato mund të gjenden brenda një njeriu të vetëm: brenda Pjetrit, për shembull, i cili është i gatshëm ta shpallë Jezusin mesi dhe birin e Hyjit të gjallë, por që menjëherë më pas bëhet “djall”, sepse përpiqet ta largojë Jezusin nga misioni i tij dhe nga vullneti i Hyjit.
Ekziston edhe një mënyrë tjetër për ta tradhëtuar fjalën e Jezusit: pranimi i saj në rrafshin teorik, për ta përgënjeshtruara pastaj pikë për pikë në zbatimin praktik. Sa herë dëgjojmë dhe përsërisim pa na u trembur syri pohimet e ndryshme të Jezusit si: “Nëse dikush dëshiron të vijë pas meje, të marrë kryqin e vet...”, “Kush dëshiron ta shpëtojë jetën, do ta humbë...”, “Çfarë shërben të fitosh mbarë botën?”. Pohimeve ungjillore shpërthyese u kundërvëmë vazhdimisht kundërpërgjigjet e përtacisë sonë dhe mungesën e vullnetit për t’u kthyer, i zbrazim nga përmbajtja e tyre e rrënjësishme, i kthejmë në parulla, në shprehje paradoksale, pa vlerë.

Teknika e kompromisit

Disa të krishterë kanë sjellje dhe qëndrime individuale dhe të përbashkëta tipike, sipas të cilave politika është më e rëndësishme se ungjilli dhe “mënyra e arsyetimit sipas njerëzve” fiton mbi “mënyrën e arsyetimit sipas Hyjit”.
Sipas disa të krishterëve, të cilët janë të gatshëm të bëjnë marrëveshje me këdo, mund të kremtohet eukaristia, kumtimi i vdekjes dhe i ringjalljes së Krishtit, pa u bashkuar me Krishtin, me vëllezërit; mund të kremtohet rrëfimi (kthimi, ndryshimi rrënjësor i logjikës dhe i sjelljes), pa u penduar; mund të mendosh se je i krishterë dhe të pranosh vetëm njërën anë të Krishtit...

*** *** ***

Në Ungjillin e sotëm Jezusi shpall për herë të parë vdekjen dhe ringjalljen e vet. Për herë të parë flet për kryqin, që është shkandull për të gjithë, edhe për Pjetrin, i cili mundohet ta bindë të mendojë si vetja. Në një farë mënyre Pjetri i del para Jezusit. Por Jezusi duhet të shkojë në Jeruzalem, sepse atje, me plagët e veta, do të shërojë plagët tona. Për këtë arsye Jezusi e qorton Pjetrin dhe e urdhëron të kthehet në vendin që i takon, domethënë pas Jezusit. Ky është kuptimi i vërtetë i qortimit: “Shko pas meje!”. Jezusi nuk e largon, por i cakton rendin e përparësive. Më parë vjen Jezusi, i shenjti, që është dashuri, pastaj ne, që duhet ta ndjekim në të njëjtën rrugë.
Kryqi i shkandullon të gjithë, sepse dashuria është vuajtje. Vetëm kur zbulohet se zdrukthëtari i Nazaretit është Krishti, Biri i Hyjit, mund të kuptohet se pikërisht misteri i Mesisë së vuajtur shpjegon enigmën e pashpjegueshme dhe të papranueshme të vuajtjes njerëzore. Kardinali Lustiger, ish-kryeipeshkëv i Parisit, shprehej kështu: “Kur Krishti na propozon të barim kryqin tonë, e dëgjojmë si të dëgjonim një fjalë që godet e lëndon, një fjalë që bën thirrje për vetëdorëzimin më frikacak, për heqjen dorë të njeriut nga lufta kundër vuajtjes. Sikurse në njeriun të mos ekzistonte tjetër, përballë kësaj enigme, veçse britma e kafshës që vuan dhe kërkon të mos vuajë më. Mirëpo njeriu ndryn një mister: misteri i lirisë, që bie në vargonjtë e së keqes, ose i hapet Hyjit”.
Nëse Jezusi na kërkon të mbartim kryqin tonë, ai vetë e ka mbartur i pari. Krishti flijon jetën e vet, për të na e dhënë Jetën. Ai hyn në vdekjn tonë, për të na çliruar nga vdekja, jo si një njeri që i dorëzohet fatalitetit, por si ai që, Biri i Hyjit i bërë njeri, e përmbys fatalitetin. Flija e kryqit është mohimi i përpiktë i çdo fataliteti të gjendjes njerëzore dhe pohimi suprem i gjithëpushtetësisë çlirimtare të Hyjit. Në kryq kryqëzohet fati kryeneç i njeriut dhe ringjallet liria e tij, në saj të bashkimit të saj me gjendjen e Jezusit. Zoti dëshiron që ne të dimë ta pikasim fytyrën e re të vdekjes dhe të jetës, që del në pah falë personit dhe veprës së Birit të tij mes nesh dhe në ne. Vetë Pjetri, pasardhësit e tij dhe ipeshkvinjtë i shoqërojnë breznitë e krishtera në këtë ecje të lodhshme, por të urtë e plot mirësi.
Ajo që Zoti Jezus paralajmëron për vete është fytyra, domethënia dhe pikësynimi i çdo ekzistence njerëzore, si edhe sekreti kozmik, që ndryn brenda vetes tërë bota e krijuar. Në qendër të gjithçkaje qëndron pyetja dhe enigma rreth kuptimit të jetës e të vdekjes, misteri i së keqes dhe mundja e tij me forcën e dashurisë. Këtu gjendet burimi i krijimit të ri. Vdekja si fillimi i jetës së re. Jeta si dhurata e dashurisë së vetë jetës. Vdekja nuk është më fjala e fundit e ekzistencës, por e parafundit. Fjala e fundit është ringjallja e Birit të Hyjit, tek e cila mbështetet edhe ringjallja jonë.
Vetëm ungjilli sipas Mateut përdor foljen “do ta gjejë” (kur Jezusi thotë: “Kush do ta humbë jetën për shkakun tim, do ta gjejë”). Në të vërtetë, udha e vetme e vërtetë për ta realizuar projektin tonë ekzistencial është pikërisht udha e “humbjes për dashuri”, që shpie në majë të Kalvarit. Varri nga i cili do të ringjallemi nuk është larg, as në kohë, as në hapësirë: është aty, pranë, dhe nata përfundon pas tri ditësh.

*** *** ***

Zoti ka pasur mëshirë për ne
(Nga “Fjalimet” e Shën Agostinit, ipeshkëv)

Jemi me të vërtetë të lumë nëse zbatojmë në jetë çfarë dëgjojmë ose këndojmë. Dëgjimi ynë përfaqëson mbjelljen, ndërsa puna përfaqëson frytin e të mbjellave. Me të thënë këtë, dëshiroj t’ju bëj thirrje të mos shkoni në kishë e të mbeteni pa fryte, domethënë të dëgjoni shumë gjëra të vërteta e të bukura, pa vepruar sipas tyre.
Megjithatë, të mos harrojmë çfarë thotë apostulli: “Falë këtij hiri, jeni shpëtuar me anë të fesë; e kjo nuk vjen prej jush, por është dhuratë e Hyjit. Nuk vjen as prej veprave, që askush të mos krenohet me ta” (Ef 2,8-9). Ai e përsërit: “Jeni shpëtuar falë hirit”.
Në të vërtetë, në jetën tonë nuk gjendej më parë asgjë e mirë, që Hyji të mund ta vlerësonte dhe ta donte, në mënyrë që të thoshte me vete: “Të shkojmë e t’i ndihmojmë këta njerëz, sepse jeta e tyre është e mirë”. Nuk mund t’i pëlqente jeta jonë, me mënyrën tonë të të vepruarit, por as nuk mund të mos i pëlqente vepra që ai vetë kishte kryer në ne. Për këtë arsye, do ta ndëshkojë veprën tonë, por do të shpëtojë çfarë ka krijuar vetë.
Pra, nuk ishim vërtet të mirë. Megjithatë, Hyji pati mëshirë për ne dhe dërgoi Birin e vet, që të vdiste jo për të mirët, por për të këqinjtë, jo për të drejtët, por për mëkatarët. Pikërisht kështu: “Krishti vdiq për mëkatarët” (Rm 5,6). Dhe çfarë shton? “Tani mezi gjendet dikush që është i gatshëm të vdesë për një njeri të drejtë”, më së shumëti mund të gjendet dikush që ka guximin të vdesë për një njerë për së mbari” (Rm 5,7). Mund të ndodhë që dikush ta ketë forcën të vdesë për një njeri të drejtë, por për të padrejtin, të mbrapshtin, kush do të pranonte të vdiste, përveç Krishtit, i cili është aq i drejtë, sa mund të bëjë të drejtë edhe të padrejtët?
Siç e vini re, vëllezër, nuk kishim vepra të mira, por të gjitha ishin të këqija. Megjithatë, edhe pse veprat e njerëzve ishin të tilla, mëshira hyjnore nuk i braktisi. Madje Hyji dërgoi Birin e vet për të na blerë jo me ar, as me argjend, por me çmimin e gjakut të vet, që ai, Qengji i panjollë i flijuar, e derdhi për delet e njollosura, edhe pse ishin vetëm të njollosura e jo krejtësisht të korruptuara.
Ky është hiri që kemi marrë. Ta jetojmë, prandaj, në mënyrë të denjë, që të mos e fyejmë një dhuratë kaq të madhe. Na ka ndihmuar një mjek kaq i mirë e i vlefshëm, i cili arriti të na lirojë nga të gjitha të këqijat tona. Nëse duam të biem përsëri në sëmundje, jo vetëm do të dëmtojmë veten tonë, por do të tregohemi mosmirënjohës edhe kundrejt mjekut tonë.
Le të ndjekim, atëherë, udhët që ai na ka treguar, veçanërisht udhën e përvujtërisë, ajo në të cilën eci ai vetë: ai na priu në udhën e përvujtërisë me mësimin e tij, duke vuajtur deri në fund për ne.
“Fjala u bë njeri dhe erdhi e banoi ndër ne” (Gj 1,14), në mënyrë që ai, i cili është i pavdekshëm, të mund të vdiste për ne. I pavdekshmi u bë i vdekshëm, që të mund të vdiste për ne dhe të shkatërronte, kështu, vdekjen tonë me vdekjen e tij. Këtë gjë bëri Zoti, në këtë udhë na priu. Ai, që është i madh, u përvujtërua; i përvujtëruar, u kryqëzua; i kryqëzuar, u ringjall dhe u madhërua, për të mos na lënë ne në ferr, por për të madhëruar me veten e tij, në ringjalljen prej të vdekurve, ata që në këtë tokë i kishte madhëruar vetëm në fe dhe në bashkësinë e të drejtëve. Ai, pra, na ka kërkuar ta ndjekim në udhën e përvujtërisë: nëse do ta bëjmë këtë gjë, do t’i japim lavdi Zotit dhe me të drejtë do të mund të këndojmë: “Ne të falënderojmë, o Hyj, të falënderojmë dhe thërrasim emrin tënd” (Ps 74,2).