Çelësi i fjalëve të Kishës – Familja dhe e mira e përbashkët (VI)

Në rubrikën “Çelësi i fjalëve të Kishës”, vijojmë leximin e Letrës drejtuar familjeve, shkruar nga Gjon Pali II, më 1996, me rastin e Vitit Ndërkombtar të Familjes, shpallur nga OKB. Teksti që zgjodhëm për lexim gjatë këtyre muajve, na shoqëron në udhën drejt Sinodit të jashtëzakonshëm të ipeshkvinjve, të cilin Papa Françesku ia kushtoi pikërisht kësaj teme. Pjesa e sotme e Letrës së Gjon Palit II (n.10) flet për të mirën e përbashkët në familje.

Marrëveshja martesore e cakton dhe e bën të qëndrueshme të mirën, që i përket njëherësh martesës dhe familjes, “Unë të marr ty... për grua – për burrë – dhe premtoj se do të të jem besnik në të mirë e në të keqe, në shëndet të mirë e të lig, dhe do të të dua e të të nderoj të gjitha ditët e jetës sime” (Rituale Romaum, Ordo celebrandi matrimonium”, 62, etitio typica altera, p.17). Martesa është bashkimi i veçantë i personave. Në bazë të këtij bashkimi, familja është e thirrur të bëhet bashkësi personash. Këtë angazhim dhëndri dhe nusja e marrin “para Hyjit dhe para Kishës”, siç ua kujton kremtuesi në çastin e shkëmbimit të premtimeve martesore. Dëshmitarët e këtij angazhimi janë ata që marrin pjesë në kremtimin e ritit; ata përfaqësojnë, në një farë kuptimi, Kishën dhe shoqërinë, mjediset jetike të familjes së re. Fjalët e premtimeve të përbashkëta martesore caktojnë atë që përbën të mirën e përbashkët të çiftit dhe të familjes. Para së gjithash, e mira e përbashkët e bashkëshortëve: dashuria, besnikëria, nderi, kohëzgjatja e bashkimit të tyre deri në vdekje: “për të gjitha ditët e jetës sime”. E mira e të dyve, që është në të njëjtën kohë e mira e secilit, duhet të bëhet, pastaj, e mira e fëmijëve. E mira e përbashkët, për vetë natyrën e vet, kur i bashkon personat e veçantë, siguron të mirën e vërtetë të secilit person. Nëse Kisha, sikurse edhe shteti, i pranon premtimet e bashkëshortëve, shprehur me fjalët e lartpërmendura, këtë e bën sepse janë “shkruar në zemrat e tyre” (Rm 2,15). Bashkëshortët ia japin njëri-tjetrit vetë premtimet martesore, duke u betuar, domethënë duke pohuar para Hyjit të vërtetën e premtimeve të përbashkëta. Në sajë të pagëzimit, ata janë në Kishë shërbestarët e sakramentit të martesës. Shën Pali mëson se angazhimi i tyre i ndërsjellë është një “mister i madh” (Ef 5,32).
Fjalët e premtimeve të përbashkëta, pra, shprehin atë që përbën të mirën e përbashkët të bashkëshortëve dhe tregojnë çfarë duhet të jetë e mira e përbashkët e familjes së ardhshme. Për të vënë në dukje këtë gjë, Kisha i pyet a janë të gatshëm t’i pranojnë fëmijët që Hyji do t’u japë dhe t’i edukojnë sipas fesë së krishterë. Pyetja ka lidhje me të mirën e përbashkët të bërthamës familjare, duke mbajtur parasysh gjenealogjinë e vetjes njerëzore, që gjendet e shkruar në vetë strukturën e martesës dhe të familjes.
Pyetja për fëmijët dhe edukimin e tyre lidhet ngusht me premtimet martesore, me betimin për dashuri, për respekt bashkëshortor, për besnikëri deri në vdekje. Pranimi dhe edukimi i fëmijëve – dy prej qëllimeve kryesore të familjes – kushtëzohen nga përmbushja e këtij angazhimi. Atësia dhe amësia janë detyrë jo vetëm e natyrës fizike, por edhe shpirtërore; përmes tyre kalon gjenealogjia e personit, që e ka fillesën e vet të amshuar në Hyjin dhe që duhet të çojë tek Hyji.
Viti i Familjes, si vit i lutjeve të veçanta të familjeve, duhet ta bëjë çdo familje të vetëdijshme për këtë gjë, në mënyrë të re dhe të thellë. Sa shumë frymëzime biblike mund ta ushqejnë nëndheun e kësaj lutjeje. Është e nevojshme që fjalëve të Shkrimit të Shenjtë t’u shtohen gjithmonë kujtimet personale të bashkëshortëve-prindër dhe ato të fëmijëve dhe nipërve. Përmes gjenealogjisë së personave, bashkimi bashkëshortor bëhet bashkim brezash. Bashkimi sakramental i dy bashkëshortëve, vulosur në besëlidhjen martesore para Hyjit, përzgjatet dhe forcohet në rrjedhën e breznive. Duhet të bëhet bashkim në lutje. Por, që kjo të mund të dalë në pah në mënyrë domethënëse gjatë Vitit të Familjes, është e nevojshme që lutja të bëhet zakon i rrënjosur në jetën e përditshme të çdo familjeje. Lutja është falënderim, lavdërim i Hyjit, kërkesë për paflje, përgjërim dhe thirrje për ndihmë. Në secilën prej këtyre formave, lutja e familjes ka domethënie të madhe për Hyjin. Ka domethënie të madhe edhe për njerëzit, duke filluar nga bashkimi i ndërsjellë i personave të lidhur me lidhje familjare.
“Çfarë është njeriu, që kujtohesh për të?” (Ps 8,5), pyet psalmisti. Lutja është vendi ku, në mënyrën më të thjeshtë, shfaqet kujtimi i Hyjit krijues dhe atëror: jo vetëm dhe jo aq kujtimi i Hyjit nga ana e njeriut, sa kujtimi i njeriut nga ana e Hyjit. Për këtë arsye lutja e bashkësisë familjare mund të bëhet vendi i kujtimit të përbashkët dhe të ndërsjellë: familja, në të vërtetë, është bashkësi breznish. Në lutje të gjithë duhet të jenë të pranishëm: të gjallët dhe të vdekurit, sikurse edhe ata që ende duhet të lindin. Është e nevojshme që në familje të bëhen lutje për secilin, sipas të mirës që përfaqëson familja për secilin dhe që secili përfaqëson për familjen. Lutja e përforcon më shumë këtë të mirë, pikërisht si të mirën e përbashkët familjare. Madje, familja ia jep gjithmonë sërish fillesën kësaj të mire. Në lutje, familja takohet si “ne”-ja e parë, ku secili është “unë” e “ti”; secili është për tjetrin përkatësisht burrë apo grua, atë ose nënë, bir ose bijë, vëlla ose motër, gjysh ose nip.
A janë të tilla familjet të cilave u drejtohem me anë të kësaj letre? Sigurisht, jo pak janë të tilla, por kohët në të cilat jetojmë shfaqin prirjen për ta ngushtuar bërthamën familjare brenda rrafshit të dy breznive. Kjo ndodh shpesh për shkak të hapësirave të ngushta për banim, sidomos në qytetet e mëdha. Jo rrallë, megjithatë, kjo ndodh edhe për shkak të bindjeve se disa brezni së bashku pengojnë afërsinë dhe e bëjnë jetën tepër të vështirë. Por, a nuk është pikërisht kjo pika e dobët? Në familjet e ditëve tona ka pak jetë njerëzore. Mungojnë njerëzit me të cilët mund të krijojmë dhe të ndajmë të mirën e përbashkët. Por e mira, për vetë natyrën e saj, kërkon që të krijohet dhe të ndahet me të tjerët: “bonum est diffusivum sui”: “e mira priret të përhapet vetë” (S. Thomae, Summa Theologiae, I, q.5,a.4, ad 2). E mira, sa më e përbashkët të jetë, aq më shumë është edhe vetjake: imja – jotja – jona. Kjo është logjika e brendshme e ekzistencës në të mirën, në të vëretën, në dashurinë. Nëse njeriu di ta pranojë këtë logjikë dhe ta ndjekë, ekzistenca e tij bëhet me të vërtetë një “dhuratë e sinqertë”.